Obliczanie wysokości zachowku – co wpływa na jej zmniejszenie?
Niniejszy wpis ma na celu wskazanie innych możliwości obrony przez roszczeniem o zachowek, tj. możliwości wynikających z przewidzianego w Kodeksie cywilnym sposobu obliczania zachowku.
Ustalanie substratu zachowku
Punktem wyjściowym przy obliczaniu wysokości należnego zachowku jest określenie substratu zachowku. W tym celu należy ustalić czystą wartość spadku, tj. wartość nabytych po spadkodawcy rzeczy i praw majątkowych po odliczeniu długów spadkowych. Następnie czystą wartość spadku należy powiększyć się o wartość darowizn i zapisów windykacyjnych dokonanych przez spadkodawcę. Doliczeniu nie podlegają jedynie drobne darowizny przyjęte zwyczajowo w danych stosunkach oraz darowizny na rzecz osób niebędących spadkobiercami ani uprawnionymi do zachowku dokonane ponad 10 lat przed otwarciem spadku.
Długi spadkowe a wysokość zachowku
Jak wynika z powyższego długi spadkowe wpływają na pomniejszenie substratu zachowku, w konsekwencji obniżając należną uprawnionemu kwotę z tego tytułu.
Do długów spadkowych należą przede wszystkim wszelkie obowiązki majątkowe spadkodawcy powstałe za jego życia (np. zobowiązania finansowe wynikające z zawartych przezeń umów). Do długów spadkowych obniżających substrat zachowku należą także koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku (np. koszt nabycia grobu, trumny, urządzenia ceremonii). Do kategorii długów spadkowych obniżających substrat zachowku należą również koszty postępowania spadkowego (będą to np. koszty zabezpieczenia spadku, koszty spisu inwentarza, koszty ogłoszenia testamentu).
Zgodnie z poglądem doktryny i judykatury szczególnego rodzaju długami spadkowymi są także koszty leczenia spadkodawcy, zapewnienia mu opieki i utrzymania poniesione przez osoby trzecie przed śmiercią spadkodawcy (E. Skowrońska – Bocian, J. Wierciński (w:) J. Gudowski. Kodeks cywilny. Komentarz, Spadki. IV. Lexis Nexis, wydanie 1, s. 44; por. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 1975 r., III CZP 60/75, OSNCP 1976, nr 5, poz. 93.).
Wszystkie ww. długi spadkowe obniżają substrat zachowku, ergo wpływają na zmniejszenie kwoty należnego zachowku.
Darowizny a wysokość zachowku
Na wysokość zachowku wpływają również darowizny i zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę na rzecz uprawnionego do zachowku, które zalicza się na należny mu zachowek. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku, co oznacza, że pogorszenie stanu przedmiotu darowizny w okresie pomiędzy jej otrzymaniem a śmiercią spadkodawcy nie wpływa na jej wartość. Wartość przedmiotu zapisu windykacyjnego oblicza się według stanu z chwili otwarcia spadku, a według cen z chwili ustalania zachowku.
Ograniczenie odpowiedzialności w zakresie zapłaty zachowku
Ponadto pamiętać należy, że w przypadku, gdy pozwanym w sprawie o zachowek jest osoba, która sama jest uprawniona do zachowku po zmarłym (zstępny, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy), jej odpowiedzialność za zapłatę zachowku ogranicza się tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jej własny zachowek.
Autorka niniejszego artykułu Adwokat Weronika Drejewicz specjalizuje się w świadczeniu na rzecz Klientów pomocy prawnej w sprawach z zakresu prawa spadkowego.
Posiada wieloletnie doświadczenie w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku, sprawach o zapłatę zachowku, stwierdzenie nieważności testamentu, przyjęcie i odrzucenie spadku oraz w sprawach o dział spadku.
Pomaga Klientom na każdym etapie postępowania – od konsultacji wstępnych po reprezentację w toku postępowań sądowych oraz egzekucyjnych.
Jeżeli potrzebujesz pomocy w sprawie spadkowej, skontaktuj się z Adwokatem Warszawa – Kancelarią Adwokacką Adwokat Weroniki Drejewicz i uzyskaj profesjonalne wsparcie prawne.
