Czym jest wydziedziczenie?
Instytucja wydziedziczenia została uregulowana w art. 1008 kodeksu cywilnego. Pozwala ona spadkodawcy pozbawić danego spadkobiercę ustawowego prawa do zachowku. Wydziedziczenie sięga zatem znacznie dalej niż pominięcie w testamencie.
Zgodnie z art. 1008 kc spadkodawca może w testamencie wydziedziczyć (tj. pozbawić zachowku) zstępnego, małżonka i rodzica, jeżeli osoba ta:
- wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
- dopuściła się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
- uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Wydziedziczenie będzie skuteczne wyłącznie wówczas, gdy w testamencie zostanie wskazana co najmniej jedna z ww. przyczyn. Nie jest przy tym konieczne by spadkodawca posługiwał się sformułowaniami wyrażonymi w ustawie. Wystarczy, aby z testamentu w sposób wyraźny wynikała wola wydziedziczenia, a przyczyna wydziedziczenia pokrywała się z co najmniej jedną przyczyną wskazaną w art. 1008 kc (tak wyrok Sądu Najwyższego z 23 czerwca 1998 r., III CKN 561/97, Lexis.pl nr 2111053). Oczywiście koniecznym jest również, aby przyczyna wydziedziczenia była prawdziwa, tj. istniała w rzeczywistości. W przeciwnym wypadku wydziedziczenie zostanie uznane za bezpodstawne.
Czy wydziedziczenie jest zawsze możliwe?
Zgodnie z art. 1010 § 1 kc spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Przebaczenie to nic innego, jak puszczenie w niepamięć doznanej przez spadkodawcę krzywdy, wynikającej z zachowań spadkobiercy opisanych w ww. art. 1008 kc.
Przebaczenie może być dokonane w dowolnej formie (także ustnej), nie tylko w sposób wyraźny, ale i dorozumiany. Dokonując przebaczenia spadkodawca musi działać z dostatecznym rozeznaniem, nie musi mieć natomiast pełnej zdolności do czynności prawnych.
Przebaczenie skutkuje tym, że spadkodawca nie będzie mógł skutecznie wydziedziczyć spadkobiercy, któremu przebaczył. Dotyczy to jednak wyłącznie tej przyczyny, co do której nastąpiło przebaczenie. Ważne (!) Przebaczenia nie można odwołać.
Należy podkreślić, że dowolność formy dotyczy wyłącznie przebaczenia dokonywanego przed sporządzeniem testamentu wydziedziczającego. Jeżeli przebaczenie następuje po wydziedziczeniu, wówczas wymaga ono sporządzenia nowego testamentu.
Skutki wydziedziczenia
Jak już wskazano powyżej, wydziedziczenie powoduje pozbawienie spadkobiercy ustawowego prawa do zachowku. Należy zaznaczyć, że skutek ten rozciąga się wyłącznie na wydziedziczonego i nie dotyczy jego zstępnych, którzy nabywają (w miejsce wydziedziczonego) status spadkobiercy i uzyskują własne uprawnienie do otrzymania zachowku po spadkodawcy.
Autorka niniejszego artykułu Adwokat Weronika Drejewicz specjalizuje się w świadczeniu na rzecz Klientów pomocy prawnej w sprawach z zakresu prawa spadkowego.
Posiada wieloletnie doświadczenie w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku, sprawach o zapłatę zachowku, stwierdzenie nieważności testamentu, przyjęcie i odrzucenie spadku oraz w sprawach o dział spadku.
Pomaga Klientom na każdym etapie postępowania – od konsultacji wstępnych po reprezentację w toku postępowań sądowych oraz egzekucyjnych.
Jeżeli potrzebujesz pomocy w sprawie spadkowej, skontaktuj się z Adwokatem Warszawa – Kancelarią Adwokacką Adwokat Weroniki Drejewicz i uzyskaj profesjonalne wsparcie prawne.
