Zachowek – wprowadzenie

Niniejszy artykuł rozpoczyna cykl moich wpisów dotyczących instytucji zachowku. Czytelniku, jeżeli jesteś zainteresowany tematyką zachowku, zapraszam do śledzenia kolejnych wpisów na moim blogu.

Komu przysługuje zachowek?

Zachowek przysługuje zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, pod warunkiem, że osoby te dziedziczyłyby po spadkodawcy z ustawy. Mając na względzie treść przepisów regulujących krąg spadkobierców ustawowych, w pierwszej kolejności uprawnionymi do zachowku są zstępni oraz małżonek spadkodawcy, a w przypadku braku zstępnych, jego małżonek oraz rodzice.

Jaka jest wysokość zachowku?

Co do zasady wysokość zachowku wynosi połowę udziału spadkowego, który przypadałby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym. W przypadku jednak, gdy uprawniony jest trwale niezdolny do pracy, albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni, wysokość zachowku wynosi dwie trzecie wartości tego udziału.

Kiedy przysługuje zachowek?

Roszczenie z tytułu zachowku, przysługuje jedynie wówczas, gdy uprawniony nie otrzymał należnej kwoty w wyniku powołania do spadku, darowizny uczynionej przez spadkodawcę, zapisu zwykłego lub windykacyjnego. Należy przy tym pamiętać, że jeżeli uprawnionym do zachowku jest zstępny spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek poniesione przez spadkodawcę koszty wychowania oraz wykształcenia, w przypadku gdy koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku.

Kto jest zobowiązany do zapłaty zachowku?

Zobowiązanym z tytułu zachowku jest w pierwszej kolejności spadkobierca, co do zasady będzie to spadkobierca testamentowy. W przypadku, gdy uprawniony nie może otrzymać od spadkobiercy należnego mu zachowku, może on żądać sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku od osoby, na rzecz której został uczyniony zapis windykacyjny doliczony do spadku. Jeżeli w ten sposób uprawniony nie otrzyma należnego mu zachowku, może on żądać sumy potrzebnej do jego uzupełnienia od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku.

Może się zdarzyć, że zapisobierca zapisu windykacyjnego lub obdarowany, sami będą uprawnieni do zachowku. W takim przypadku ich odpowiedzialność za uzupełnienie zachowku względem innych uprawnionych, jest ograniczona do wysokości nadwyżki przekraczającej ich własny zachowek. Zarówno zapisobierca zapisu windykacyjnego, jak i obdarowany mogą zwolnić się od obowiązku zaspokojenia roszczenia o uzupełnienie zachowku przez wydanie odpowiednio przedmiotu zapisu windykacyjnego lub darowizny.

Wydziedziczenie – pozbawienie prawa do zachowku

Spadkodawca może pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku poprzez ich wydziedziczenie. Wydziedziczenie dokonywane jest przez spadkodawcę w testamencie i zgodnie z art. 1008 kodeksu cywilnego, jest możliwe wówczas, gdy:

1. uprawniony do zachowku, wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
2. uprawniony do zachowku dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
3. uprawniony do zachowku uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Przyczyna wydziedziczenia powinna wynikać z testamentu.

Należy pamiętać, że skutki wydziedziczenia rozciągają się jedynie na wydziedziczonego i nie dotyczą jego zstępnych. Oznacza to, że zstępni wydziedziczonego zostaną powołani do dziedziczenia w miejsce wydziedziczonego, a w konsekwencji uzyskają także uprawnienie do otrzymania zachowku.

Przedawnienie roszczenia o zachowek

Roszczenie z tytułu zachowku przedawnia się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu. Roszczenie o uzupełnienie zachowku przeciwko obdarowanemu lub zapisobiercy zapisu windykacyjnego przedawnia się z upływem lat pięciu od śmierci spadkodawcy.

Autorka niniejszego artykułu Adwokat Weronika Drejewicz specjalizuje się w świadczeniu na rzecz Klientów pomocy prawnej w sprawach z zakresu prawa spadkowego.

Posiada wieloletnie doświadczenie w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku, sprawach o zapłatę zachowku, stwierdzenie nieważności testamentu, przyjęcie i odrzucenie spadku oraz w sprawach o dział spadku.

Pomaga Klientom na każdym etapie postępowania – od konsultacji wstępnych po reprezentację w toku postępowań sądowych oraz egzekucyjnych.

Jeżeli potrzebujesz pomocy w sprawie spadkowej, skontaktuj się z Adwokatem Warszawa – Kancelarią Adwokacką Adwokat Weroniki Drejewicz i uzyskaj profesjonalne wsparcie prawne.