Alimenty na małżonka to świadczenia mniej popularne niż to, które jest kojarzone głównie z obowiązkiem wobec dzieci. W praktyce alimenty mogą dotyczyć również dorosłych – zarówno byłych małżonków, jak i rodziców. Zwróć uwagę na to, że w przypadku żądania takiego świadczenia na męża lub żonę, wiele zależy m.in. od sposobu rozwiązania małżeństwa. Biorąc to pod uwagę, w artykule wyjaśnimy Ci, na czym polega ten proces.
Spis treści:
Rozwód z orzeczeniem o winie
Orzecznictwo sądów
Wygaśnięcie obowiązku
Prawo rodzinne
Rozwód z orzeczeniem o winie a alimenty na małżonka
Alimenty na małżonka to świadczenia, które mogą budzić wiele skrajnych emocji, zarówno natury emocjonalnej, jak i prawnej. Prowadząc sprawy rozwodowe, często spotykamy się z pytaniem o możliwość dochodzenia takich środków między małżonkami po orzeczeniu rozwodu. Klienci mają wątpliwości, czy i jaki wpływ na ewentualne późniejsze istnienie obowiązku alimentacyjnego ma ustalenie w wyroku rozwodowym winy za rozkład pożycia jednego lub obojga małżonków. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na to, że świadczenia tego typu na małżonka wynikają wprost z ustawy – kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W myśl art. 60 § 1, małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.
Na podstawie ww. przepisu alimenty mogą być zasądzone, gdy:
– oboje małżonkowie są winni rozkładu pożycia;
– winę za rozkład pożycia ponosi jeden małżonek – ten małżonek może zostać zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych;
– żadna ze stron nie ponosi winy za rozkład małżeństwa lub sąd, na zgodne żądanie małżonków, zaniechał orzekania o winie.
Przesłanką orzeczenia alimentów w oparciu o ww. regulację jest pozostawanie w niedostatku przez małżonka, który żąda zasądzenia alimentów na jego rzecz, oraz brak uznania tego małżonka za wyłącznie winnego rozkładu pożycia.
Orzecznictwo sądów
Zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego, w niedostatku pozostaje zarówno ten, kto nie dysponuje żadnymi środkami utrzymania, jak i osoba, która nie posiada wystarczających środków, by w pełni zaspokoić swoje usprawiedliwione potrzeby (Wyrok SN z dnia 5 lipca 2000 r., I CKN 226/00, LEX nr 51343). Sąd, rozstrzygając w przedmiocie alimentów, dokona zatem oceny możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego małżonka oraz ustali zakres usprawiedliwionych potrzeb małżonka żądającego środków, tj. takich, których zaspokojenie zapewni mu normalne, odpowiednie do jego wieku i stanu zdrowia, warunki bytowania.
Z powyższego wynika, że aby skutecznie dochodzić takich świadczeń, rozwiedziony małżonek musi znaleźć się w niedostatku. Istnieją jednak przypadki, gdy warunek ten nie musi być spełniony.
Zgodnie z art. 60 § 2 k.r.o., jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.
Zgodnie z ww. regulacją, skuteczne dochodzenie przez niewinnego małżonka świadczeń od małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia jest niezależne od tego, czy niewinny małżonek pozostaje w niedostatku. Wystarczy, aby jego sytuacja materialna uległa istotnemu pogorszeniu na skutek orzeczenia rozwodu. Ocena spełnienia tego warunku wymaga, co do zasady, dokonania porównania sytuacji materialnej niewinnego małżonka z jego sytuacją materialną, jaka istniałaby, gdyby rozwód nie został orzeczony. Potrzebne będzie zatem ustalenie, czy rozwód spowodował po stronie niewinnego małżonka rezygnację z życia na poziomie istniejącym w trakcie trwania małżeństwa.
Wygaśnięcie obowiązku płacenia alimentów na małżonka po rozwodzie
Alimenty na małżonka po rozwodzie mogą być zasądzone przez sąd. Nie oznacza to jednak, że jest to świadczenie dożywotnie, które nigdy nie wygasa. Pomimo że co do zasady jest to zobowiązanie długoterminowe, istnieją określone sytuacje, w których może ono wygasnąć. Przykładowo, obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego związku małżeńskiego. W przypadku, gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu. W wyjątkowych okolicznościach termin ten może zostać jednak przedłużony na żądanie małżonka uprawnionego do alimentów.
Prawo rodzinne
Podsumowując, środki świadczone na byłego małżonka stanowią jeden z elementów polskiego prawa rodzinnego, odzwierciedlający zasadę wzajemnej pomocy i solidarności między osobami, które kiedyś były związane małżeństwem. Obowiązek alimentacyjny ma na celu zapewnienie środków utrzymania uprawnionemu w zakresie jego usprawiedliwionych potrzeb oraz możliwości finansowych zobowiązanego. Pamiętaj, że wiele zależy także od tego, czy małżeństwo zostało zakończone z orzeczeniem o winie, czy też nie. Jak widzisz, w toku całego procesu może pojawić się wiele pytań, które wymagają dogłębnej analizy prawnej. W związku z tym zawsze warto jest skonsultować wszelkie niejasności z adwokatem, który posiada odpowiednią wiedzę i doświadczenie, a także jest w stanie znaleźć optymalne rozwiązanie.
