Alimenty na dziecko to niezwykle ważne świadczenia, z którymi często mamy do czynienia w kontekście rozwodów oraz rozstań rodziców. Z punktu widzenia prawa, alimenty możemy określać jako świadczenia pieniężne przeznaczone na pokrycie kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Co ciekawe, obowiązek alimentacyjny może być ustalony nie tylko przez sąd, ale także, na przykład, w drodze umowy pomiędzy stronami. Z racji tego, że ten rodzaj świadczenia jest niezwykle szerokim pojęciem, przyjrzyjmy się mu nieco bliżej.
Spis treści:
Czym są takie świadczenia?
Zakres usprawiedliwionych potrzeb dziecka
Prawo do równej stopy życiowej
Możliwości zarobkowe i majątkowe rodziców
Kiedy obowiązek wygasa?
Czym są alimenty na dziecko?
Alimenty na dziecko są regulowane przez ustawę – Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Art. 133 tej ustawy mówi, że rodzice są zobowiązani do płacenia takich świadczeń wówczas, gdy dziecko nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Wyjątek stanowią tu dochody z majątku dziecka, które pozwalają na pokrycie szeroko rozumianych kosztów utrzymania czy wychowania, o czym możesz dowiedzieć się z art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Co do zasady, stosunek alimentacyjny tworzy ścisłą zależność pomiędzy uprawnionym a zobowiązanym do alimentacji. Pośród tego możesz jednak zastanawiać się nad tym, co wpływa na wysokość takich środków, a także w jaki sposób dokonuje się ewentualnego podziału? O tym dowiesz się poniżej.
Zakres usprawiedliwionych potrzeb dziecka
Biorąc pod uwagę to, co do tej pory przedstawiliśmy, musisz wiedzieć, że w pierwszej kolejności na wysokość świadczeń alimentacyjnych wpływa zakres usprawiedliwionych potrzeb dziecka. Usprawiedliwione potrzeby dziecka obejmują „środki do zaspokojenia zarówno jego potrzeb fizycznych (wyżywienia, mieszkania, odzieży, higieny osobistej, leczenia w razie choroby), jak i duchowych (kulturalnych), a także środki wychowania (kształcenia ogólnego, zawodowego), według zdolności, dostarczania rozrywek i wypoczynku.” Mówi o tym, chociażby uchwała SN z 16.12.1987 r., III CZP 91/86, OSNCP 1988, Nr 4, poz. 42.
Prawo do równej stopy życiowej
Pamiętajmy jednak o prawie dzieci do równej stopy życiowej z rodzicami. W orzecznictwie utrwalone jest, że „dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami, i to zarówno wtedy, gdy żyją z nimi wspólnie, jak i wtedy, gdy żyją oddzielnie. Oznacza to, że rodzice powinni zapewnić dziecku warunki materialne odpowiadające tym, w jakich żyją sami. Nie będzie to jednak dotyczyło potrzeb będących przejawem zbytku”, co zostało wyraźnie wspomniane w uchwale SN z 16.12.1987 r., III CZP 91/86, OSNCP 1988, Nr 4, poz. 42.
Reasumując, możemy stwierdzić, że zakres usprawiedliwionych potrzeb dziecka w kontekście obowiązku alimentacyjnego może odnosić się np. do kosztów związanych z jego utrzymaniem, wychowaniem, edukacją oraz rozwojem. Obejmuje to nie tylko podstawowe potrzeby, takie jak wyżywienie, ubranie, mieszkanie, ale również koszty związane z opieką zdrowotną, edukacją, rozwijaniem zainteresowań i talentów dziecka.
Możliwości zarobkowe i majątkowe rodziców w odniesieniu do alimentów świadczonych na rzecz dziecka
Alimenty na dziecko należy rozpatrywać z wielu stron. Poza kwestiami związanymi z usprawiedliwionymi potrzebami dziecka, pod uwagę należy wziąć również możliwości zarobkowe i majątkowe jego rodziców. Jest to jeden z czynników, który wpływa na konkretną kwotę. W związku z tym wysokość świadczenia determinowana jest zarobkowymi i majątkowymi możliwościami każdego z rodziców (możliwości, nie zaś faktycznie uzyskiwane dochody).
Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie poglądem „(…) osoba, na której ciąży ustawowy obowiązek alimentacyjny, a zwłaszcza obowiązek alimentacyjny względem swych nieletnich dzieci, powinna w celu zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego dążyć do pełnego i właściwego wykorzystania swych sił, kwalifikacji i zdolności zarobkowej, jeśli istnieją ku temu realne możliwości. Zakres zatem obowiązku alimentacyjnego może i powinien być większy od wynikającego z faktycznych zarobków i dochodów zobowiązanego, jeżeli przy pełnym i właściwym wykorzystaniu jego sił, zarobki i dochody byłyby większe, a istniejące warunki społeczno-gospodarcze i ważne przyczyny takiemu wykorzystaniu nie stoją na przeszkodzie”, o czym mówi orzeczenie SN z 9.1.1959 r., III CR 212/58, OSNCK 1960, Nr 2, poz. 48.
Kiedy obowiązek wygasa?
To, co może Cię jeszcze zaciekawić, to odpowiedź na pytanie dotyczące tego, kiedy w rzeczywistości możesz spodziewać się wygaśnięcia takiego obowiązku w stosunku do dzieci. Zwróć uwagę na to, że co do zasady czas jego trwania nie jest ograniczony terminem. Oznacza to, że nie wygasa on z chwilą, kiedy dziecko uzyska pełnoletniość. Istotną okolicznością są tu dwie inne kwestie. Po pierwsze, to czy dziecko jest w stanie utrzymać się samodzielnie, a po drugie, to czy wykazuje chęć kontynuowania nauki i wykazuje do tego predyspozycje. Takie orzecznictwo znajduje się m.in. w wyroku SN z dnia 14 listopada 1997 roku (III CKN 257/97, OSNC 1998).
Reasumując to, o czym do tej pory pisaliśmy, należy stwierdzić, że obowiązek alimentacyjny to niezwykle skomplikowane zagadnienie, które w dużej mierze jest uregulowane przez Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Patrząc jednak na to, że każda sprawa jest indywidualna, dalszego orzecznictwa możemy szukać w różnorodnych wyrokach sądów, które podaliśmy jako przykłady w tym artykule. Pamiętaj, że wysokość świadczeń przekazywanych na dziecko zależy od wielu czynników, w tym m.in. od możliwości zarobkowych rodzica.
