Prawnik rodzinny w Warszawie zajmuje się sprawami, które są regulowane przede wszystkim przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zwykle prawo rodzinne kojarzy się z obowiązkiem alimentacyjnym, zawarciem małżeństwa, wyrokiem rozwodowym, być może także separacją. W rzeczywistości w grę wchodzi o wiele więcej spraw, związanych z prawem cywilnym (np. majątkowe ustroje małżeńskie), prawem administracyjnym (m.in. akty stanu cywilnego) a pośrednio – nawet karnym (np. uchylanie się od alimentacji).
Spis treści:
W jakich sprawa specjalista zapewnia wsparcie?
Nowe technologie a prawo rodzinne
Przepisy na życiowym zakręcie
Konkubinat, dzieci, alimenty
Prawna forma rozwiązania małżeństwa
Specyfika interpretacji przepisów
Rozwód a dobro dzieci
Jakie cechy ma dobra praktyka?
Piecza nad dziećmi po rozwiązaniu małżeństwa
Gdy nie wiadomo, kto jest ojcem
Niepewne macierzyństwo
Profilaktyka to podstawa
Gdy trzeba działać natychmiast
W jakich sprawach prawnik rodzinny w Warszawie zapewnia pomoc?
Prawnik rodzinny przyjmujący klientów z Warszawy lub innych miast ma do czynienia nie tylko ze sprawami rozwodowymi, choć trzeba przyznać, że właśnie kwestia rozwiązania małżeństwa pojawia się w praktyce bardzo często. Łączą się z tym świadczenia alimentacyjne dla małoletnich lub uczących się dzieci oraz inne zagadnienia z zakresu szeroko pojętego prawa rodzinnego.
Technika w służbie człowieka
Moje doświadczenie pokazuje, że nieraz chodzi o małżeństwa lub zarejestrowane związki partnerskie zawarte poza granicami Polski, również w krajach spoza UE (np. Norwegia czy Szwajcaria) lub nawet w państwach takich jak USA, Kanada czy kraje Bliskiego Wschodu. Wówczas, zwłaszcza gdy osoba zainteresowana pomocą prawną polskiego adwokata przebywa poza Polską, bardzo pomocne są konsultacje on-line, zwłaszcza prowadzone w czasie rzeczywistym. Nowoczesny sprzęt i oprogramowanie zapewniające bezpieczeństwo i poszanowanie tajemnicy adwokackiej sprawia, że taka forma kontaktu nie ustępuje w niczym tradycyjnej wizycie w kancelarii. Dokumenty, zdjęcia czy inne zapiski można zaś przesłać bezpiecznie w formie zdigitalizowanej, np. jako pliki pdf czy pliki graficzne. Dodatkową korzyścią jest tu oszczędność papieru oraz kosztów druku czy np. przesyłki do Polski z dalekiego kraju.
Prawne aspekty życiowych kryzysów
Niestety, wskaźnik rozwodów w Polsce z roku na rok wzrasta. Dostrzegając łatwość rozpadu małżeństwa i nie widząc argumentów przemawiających za jego zawarciem, wiele osób żyje w tzw. związkach nieformalnych (konkubinatach). Sytuacja prawna w takich przypadkach jest specyficzna, choć oczywiście w grę nie wchodzą intercyzy czy ustanowienie, np. mocą umowy, ustroju wspólności majątkowej zarezerwowanej dla małżeństwa. Możliwe jest jednak zastosowanie innych narzędzi prawnych, np. darowizny udziału we własności określonych przedmiotów albo nabywania mienia wspólnie, na zasadach „zwykłej” współwłasności, znanej Kodeksowi cywilnemu.
Obowiązki i uprawnienia na tle k.r.o.
Warto również pamiętać, że alimenty należą się dzieciom bez względu na to, z jakiego związku pochodzą. Gdy zachodzi taka potrzeba, zwracam uwagę klientów, np. ojca dzieci żyjącego w rozłączeniu z ich matką, że sam fakt, iż nigdy nie pozostawał z nią w związku małżeńskim nie wpływa na zakres jego obowiązku alimentacyjnego względem dzieci. W szczególności, to, że zobowiązany rodzic nie zawinił rozpadu związku nieformalnego nie powoduje, że zakres obowiązku alimentacyjnego względem potomstwa zmniejsza się. Również sytuacja odwrotna, gdy ta osoba zawiniła, nie sprawia że alimenty na dzieci będą wyższe „za karę”. Nieraz konieczne jest też wyjaśnienie, że między osobami, które żyły ze sobą w konkubinacie czy innej bliskiej relacji nie mogą być stosowane na zasadzie analogii przepisy dotyczące obowiązku alimentacji między byłymi małżonkami. Odrębna kwestią jest ewentualne zadośćuczynienie lub dochodzenie odszkodowania (np. za mienie zniszczone czy zaniedbane przez partnera). Czasami w grę wchodzą także roszczenia tytułem bezpodstawnego wzbogacenia albo rozliczenia tytułem nakładów na określoną rzecz.
Prawna forma zakończenia małżeństwa
Zgodnie z polskim prawem do rozwiązania małżeństwa dochodzi poprzez wydanie prawomocnego wyroku rozwodowego. Niemniej, aby tak się stało, wcześniej muszą zaistnieć przesłanki ustawowe, na podstawie których sąd orzeka rozwód. Chodzi tu o ustanie między małżonkami kluczowych więzi, czyli więzi emocjonalnej, fizycznej i gospodarczej. Ustawa określa to mianem zupełnego i trwałego rozkładu pożycia (art. 58 § 1 k.r.o.). Do orzeczenia rozwodu nie jest wymagane stwierdzenie winy którejś ze stron, nie jest także możliwe tzw. „wzięcie winy na siebie”, czyli zażądanie od sądu np. przez męża, by orzeczono rozwód z jego winy. Podstawą ustaleń sadu rozwodowego jest postępowanie dowodowe. Dopuszczalne jest jedynie zwrócenie się o nieorzekanie o winie w ogóle, ani męża, ani żony (art. 57 § 2 k.r.o.).
Specyfika wykładni prawa przy rozwodach
O ile dwie pierwsze spośród wspomnianych nieco wyżej więzi (emocjonalna i fizyczna) nie budzą w zasadzie wątpliwości doktryny i judykatury, o tyle więź gospodarcza nastręcza pewnych trudności. Wynika to z faktu, że wielu małżonków np. wspólnie zaciąga kredyt w celu nabycia nieruchomości. Często jest to jedyna nieruchomość każdego z rozwodzących się małżonków. Dlatego trudno wymagać, aby w każdej sytuacji jedna z osób wyprowadziła się, a druga samodzielnie spłacała kredyt. Do ustalenia, że ustała więź gospodarcza, wystarczy zatem dowiedzenie, że małżonkowie nie prowadzą już wspólnego gospodarstwa domowego, mimo zamieszkiwania nolens volens w tym samym domu czy mieszkaniu.
Często w wyroku rozwodowym sąd orzeka o sposobie korzystania z mieszkania przez byłych małżonków do czasu np. sprzedaży nieruchomości (art. 58 § 2 k.r.o.). Nie należy mylić tego z podziałem majątku wspólnego. Warto wiedzieć, że także on może być dokonany już w wyroku rozwodowym, o ile – to ustawowe zastrzeżenie jest ważne w praktyce – przeprowadzenia podziału nie pociągnie za sobą nadmiernej (a zatem nie jakiejkolwiek) zwłoki w procesie rozwodowym (art. 58 § 3 k.r.o.). Do przeprowadzenia podziału jest jednak niezbędny wniosek któregoś z małżonków. Sąd nie będzie działał ex officio. Zadaniem adwokata jest zbadanie, czy jego złożenie leży rzeczywiście w interesie rozwodzącego się klienta i w interesie rodziny, zwłaszcza dzieci żyjących wraz z rodzicem i jeszcze nieusamodzielnionych.
Małoletnie dzieci a rozwód rodziców
Rozstanie rodziców to trudny okres dla dzieci zarówno małoletnich, jak i np. studiujących czy rozpoczynających życie „na własny rachunek”. Wbrew pozorom, również młodzi dorośli potrzebują wsparcia, rady i pomocy rodziców lub np. teściów. Dlatego warto dążyć do zakończenia związku z jak najmniejszą szkodą dla nich. Wbrew pozorom nie zawsze konieczna jest zacięta walka w sądzie. Przede wszystkim dzieci nie powinny być tzw. kartą przetargową, należy umiejętnie chronić je np. przed manipulacją ze strony krewnych czy osób trzecich. Oprócz tego, ich sytuacja prawna jest odrębną kwestią, którą regulują m.in. przepisy dotyczące alimentacji oraz przewidujące prawo do kontaktu z obojgiem rodziców (a także dziadkami z obu stron).
Czym charakteryzuje się podejście dobrego prawnika rodzinnego w Warszawie do pomocy prawnej?
Warto zaznaczyć, że dobry prawnik rodzinny prowadzący kancelarię w Warszawie zapewni Ci nie tylko wsparcie merytoryczne, ale także – na ile to konieczne i możliwe – wsparcie psychiczne. Chodzi tu przede wszystkim o odpowiednie prowadzenie rozmowy podczas udzielania porad prawnych lub innych konsultacji, związanych np. z przygotowaniem projektu intercyzy. Bardzo ważne jest zwłaszcza pierwsze spotkanie, które często decyduje o tym, czy klient zaufa adwokatowi.
Oprócz tego, dla osób, które nigdy wcześniej nie uczestniczyły w rozprawie sądowej, sama świadomość konieczności stanięcia w obliczu wymiaru sprawiedliwości i przeciwnika procesowego (np. żony czy męża, który porzucił rodzinę) może być mocno stresująca. Obecność fachowego pełnomocnika pozwala poczuć się pewniej w takiej sytuacji. Dobrego specjalistę cechuje również duże doświadczenie i szeroka wiedza z zakresu prawa. Adwokat wie zatem, jakich zachowań i wypowiedzi można spodziewać się po niektórych świadkach lub innych uczestnikach postępowania (silna emocjonalność, kategoryczne stwierdzenia, oceny, erystyka, czasem próby manipulacji, gry na zwłokę itp.). Jest zatem w stanie udzielić swemu klientowi informacji w tym zakresie i pomóc w poradzeniu sobie z trudną sytuacją, np. gdy zeznania drugiej strony lub powoływanych przez nią świadków są krzywdzące lub obraźliwe. Odrębną, wymagającą wiedzy z zakresu m.in. psychologii i medycyny, a wraz z tym krytycznego myślenia, jest kwestia oceny i podjęcia polemiki z opiniami biegłych i innych specjalistów pojawiających się np. w sprawach dotyczących władzy rodzicielskiej albo kontaktów z potomstwem po rozwodzie.
W związku z tym, warto wiedzieć w jakich jeszcze sprawach rodzinnych może pomóc Ci dobry prawnik.
Wychowanie dzieci po rozwodzie
W sytuacji, gdy porozumienie między rodzicami jest możliwe do osiągnięcia, mogą oni dowolnie uregulować między sobą kwestie kontaktów z dziećmi po rozwodzie. W polskich realiach dziecko zwykle pozostaje pod stałą opieką jednego rodzica (wbrew pozorom nie musi to być matka, nasze prawo nie przewiduje domniemania, że to ona lepiej zajmie się dzieckiem, nawet zaledwie kilkuletnim). Wówczas drugi rodzic jest zobowiązany do alimentacji oraz ma prawo do regularnych spotkań z dzieckiem. Osobisty wkład w wychowanie dziecka ma wpływ na wysokość rat alimentacyjnych w pieniądzu, czasami może je zupełnie zastąpić. Dotyczy to zarówno ojca, jak i matki.
Nie budzi wątpliwości, choć czasem wymaga przypomnienia klientowi albo drugiej stronie, iż kontakty z dzieckiem nie powinny negatywnie wpływać na rozwój małoletniego oraz zakłócać wykonywania obowiązku szkolnego. Z tego względu nie będą np. możliwe codzienne wizyty dziecka u ojca, jeżeli miejscem zamieszkania dziecka jest Rzeszów, a ojca Warszawa lub np. Gdańsk. Wówczas cenne okazują się możliwości, które daje np. internet. Także kwestia pieczy naprzemiennej wymaga współpracy i koordynacji działań rodziców dla dobra dziecka. Tu warto wspomnieć, że sąd, orzekając w tej materii, powinien zawsze kierować się przede wszystkim właśnie szeroko pojętym dobrem małoletniego. Zadaniem adwokata działającego jako pełnomocnik przed sądem, jest baczenie, by orzeczenia dotyczące dziecka rzeczywiście i w najszerszym możliwym in concreto zakresie odpowiadały jego najlepiej pojętym interesom.
Zaprzeczenie ojcostwa
Dobro małoletniego dziecka jest najważniejszą przesłanką również w sytuacji, gdy pojawiają się wątpliwości co do ojcostwa konkretnego mężczyzny, np. męża kobiety, która dziecko urodziła (zob. art. 62 i n. k.r.o.).
W tej sytuacji pozew należy złożyć w ciągu roku od momentu, gdy domniemany ojciec, np. mąż, dowiedział się, że nie jest biologicznym rodzicem dziecka. W takiej sprawie występuje dwoje pozwanych – matka oraz dziecko (współuczestnictwo). Gdy dziecko jest już pełnoletnie, tylko ono ma prawo wystąpić z wnioskiem o zaprzeczenie ojcostwa. Najczęściej powoływanym w takich sprawach dowodem jest oczywiście wynik badania DNA. Nie ma możliwości połączenia sprawy rozwodowej ze sprawą o zaprzeczenie ojcostwa. W takiej sytuacji lepszym rozwiązaniem jest wszczęcie postępowania o zaprzeczenie ojcostwa, a następnie o rozwód. Mężczyzna, który nie jest de iure ojcem dziecka, nie jest też zobowiązany do alimentacji. Co ważne, podczas sprawy rozwodowej sąd jest związany domniemaniem prawnym, zgodnie z którym dziecko pochodzi od męża matki (zob. art. 62 k.r.o.).
Mater semper certa est – matka jest zawsze pewna. Ale czy na pewno?
Zaznaczmy, że w naszym systemie prawnym od wielu lat możliwe jest także zaprzeczenie macierzyństwa oraz jego ustalenie. Podstawową zasadę w tym obszarze wysławia de lege lata art. 61(9) k.r.o. – zgodnie z nim matką dziecka jest ta kobieta, która je urodziła. Ustalenia macierzyństwa można żądać, jeżeli macierzyństwo kobiety, która została wpisana w kacie urodzenia jako matka zostało zaprzeczone bądź jeżeli sporządzony został akt urodzenia dziecka nieznanych rodziców (art. 61 (10) § 1 k.r.o.).
Lepiej zapobiegać niż leczyć
Kiedy najlepiej udać się do prawnika rodzinnego? Doświadczenie pokazuje, że dobrze kierować się zasadą „im wcześniej, tym lepiej”, nie zwlekać bez potrzeby, licząc np. że „sprawy same się ułożą”. Gdy klient zwraca się o pomoc wcześnie (np. jeszcze przed wniesieniem pozwu rozwodowego, nie zaś dopiero po przegranej w pierwszej instancji), prawnik ma wystarczająco dużo czasu, aby przygotować strategię dalszego działania. Można także spokojnie omówić z klientem poszczególne etapy procesu, np. wyjaśnić na czym polega apelacja od wyroku rozwodowego (np. co do winy albo tylko co do kwestii władzy rodzicielskiej), kiedy jej wniesienie ma sens itp.
Szczególne zagrożenia
W sytuacji kryzysowej w żadnym razie nie należy zwlekać z uzyskaniem pomocy prawnej. Zwłaszcza w przypadkach, gdy jeden z małżonków, dzieci lub inne osoby bliskie (np. rodzice czy teściowie w podeszłym wieku) są ofiarami przemocy fizycznej bądź psychicznej (np. znęcanie się z art. 207 k.k., pozbawienie danej osoby wolności z art. 189 k.k.). Szybkiego i przemyślanego działania wymagają także sytuacje, gdy zachodzi podejrzenie popełnienia przestępstw przeciw obyczajności i wolności seksualnej, np. wykorzystania osoby bezradnej, o którym mowa w art. 198 k.k. lub czynności seksualnej wobec osoby małoletniej (art. 200 k.k.).
Na koniec pragnę zaznaczyć, że w mojej kancelarii indywidualnie podchodzę do każdej sprawy, unikając przy tym schematycznego myślenia. Reprezentuję każdego klienta osobiście, korzystając z substytucji tylko wtedy, gdy jest to niezbędne i leży w interesie klienta. Kładę nacisk na oparty na specjalistycznej wiedzy i doświadczeniu profesjonalizm, skuteczność osiąganą dzięki przemyślanej taktyce działania (np. mediacji albo negocjacji umowy) oraz na etykę zawodową. Jej zasady ujęte są w Zbiorze Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, zwanym często Kodeksem Etyki Adwokackiej. Mają one szczególnie duży wpływ na sposób działania kancelarii, np. w zakresie wynagrodzenia i treści umów dotyczących obsługi prawnej.
