Pytanie, jak sprawdzić spadek po ojcu, ma bardzo praktyczny wymiar, zaś decyzja co do przyjęcia spadku ma daleko idące konsekwencje. Sytuacja spadkobiercy jest łatwiejsza, gdy dobrze orientuje się w sprawach rodziców, jednak również w przypadku, gdy z ojcem nie było od lat kontaktu, można ustalić, z czego składa się scheda.
Spis treści:
Weryfikacja majątku i długów po zmarłym: co mówi k.p.c.?
Wniosek o wydanie postanowienia o sporządzeniu spisu inwentarza
Co znajdziemy w spisie inwentarza?
Informacje z Internetu
Rejestry z ważnymi danymi
Sprawdzenie, co działo się ze spadkiem
Jak sprawdzić spadek po ojcu w świetle Kodeksu postępowania cywilnego?
Pytanie o to, jak sprawdzić, co obejmuje spadek po ojcu, kojarzy się na ogół z przeglądaniem rachunków i zapisków zmarłego. To przydatne źródła informacji, wskazujące np. na rozmaite zobowiązania i wierzytelności. Jako adwokat regularnie analizuję tego typu pisma, które często naprowadzają na ważne okoliczności, np. co do liczby testamentów i ich wzajemnego stosunku. Dokładne zbadanie stanu faktycznego pozwala na skuteczną obronę interesów klienta — czy to w sądach, czy też w toku negocjacji.
Wniosek o wydanie postanowienia o sporządzeniu spisu inwentarza
Zwróćmy uwagę na art. 637 § 1 k.p.c. Pozwala on na złożenie do sądu spadku wniosku o wydanie postanowienia o sporządzeniu spisu inwentarza. Wniosek taki złożyć może m.in. osoba, która uprawdopodobni (nie jest konieczne udowodnienie), że jest dziedzicem, zapisobiercą albo jest uprawniona do zachowku. Wnieść o sporządzenie spisu może również spadkobierca, którego wydziedziczono — o ile uprawdopodobni, że ma prawo do zachowku (uchw. SN z 24 stycznia 2007 r., III CZP 149/06).
Wniosek o sporządzenie spisu inwentarza można zgłosić bezpośrednio do komornika (art. 637^1 § 1 k.p.c.). W takim przypadku przystępuje on bez zwłoki do przygotowania spisu, zawiadamiając równocześnie sąd spadku. Ten wydaje postanowienie co do sporządzenia spisu (art. 637^1 § 2 k.p.c.).
Spadkobiercy oraz inne osoby, o których mowa w art. 637 § 1, są uprawnione do brania udziału w sporządzeniu spisu inwentarza (np. poprzez zgłaszanie przedmiotów wchodzących w skład spadku albo długów spadkowych). Komornik zawiadamia m.in. wnioskodawcę o terminie sporządzenia interesującego nas spisu. Niestawiennictwo zawiadomionych nie wstrzymuje jednak dokonania czynności (art. 638^7 k.p.c.). Dzięki temu postępowanie toczy się szybciej.
Co znajdzie się w spisie inwentarza?
Opracowując spis inwentarza, komornik zamieści w nim przedmioty, które należą do spadku, przedmioty zapisów windykacyjnych, a także długi spadkowe. Powinien też określić wartość poszczególnych przedmiotów (np. ruchomości) oraz wysokość poszczególnych długów spadkowych. Ustalenie przez komornika, co składa się na spadek, następuje z urzędu (art. 638^8 § 1 i 3 k.p.c.; wnioski zainteresowanych nie są wiążące). Komornik wskazuje ponadto na wartość stanu czynnego schedy, uwzględniając przy tym wartość praw i rzeczy spornych (art. 638^8 § 4 k.p.c.).
Wartość przedmiotów należących do spadku oraz zapisów windykacyjnych trzeba ustalić zgodnie ze stanem i cenami z momentu otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy). Wysokość długów również ustala się wg stanu z chwili, w której otworzył się spadek (art. 638^8 § 2 k.p.c.). W razie potrzeby sąd poleca sporządzenie uzupełniającego spisu inwentarza (art. 638^11 k.p.c.).
W każdej sytuacji zapewniam pełną pomoc prawą, w tym jako pełnomocnik przed sądami. Sprawy prowadzę osobiście, stawiam na dialog i zrozumiały przekaz. Dzięki temu klient może podejmować świadome decyzje, np. gdy chodzi o sprzedaż udziału spadkowego lub zdecydowanie się na odrzucenie spadku.
Jak sprawdzić spadek po zmarłym ojcu, posiłkując się Internetem?
Odpowiedzi na pytanie o to, jak sprawdzić spadek po ojcu, matce lub innym krewnym, dostarczają omówione przez nas przepisy k.p.c. Korzystanie z dostępnych rozwiązań prawnych to często konieczność, a jednocześnie gwarancja ochrony interesu spadkobiercy, który nie musi wcielać się w rolę prywatnego detektywa.
Dobrym pomysłem, np. przed pierwszą wizytą u adwokata, okazuje się jednak także sięgnięcie po informacje dostępne w sieci. Pamiętaj, że dane z rejestrów publicznych są pewne i zweryfikowane. Warto przedstawić je prawnikowi podczas pierwszej konsultacji, przynosząc ze sobą także wszelkie dokumenty obrazujące położenie majątkowe zmarłego. Dzięki temu łatwiej będzie wspólnie ustalić dalszy plan działania, np. przygotowanie wniosku o zabezpieczenie spadku.
Bazy istotne dla spadkobierców
Krajowa Rada Notarialna prowadzi działający od 5 października 2011 r. Notarialny Rejestr Testamentów. Dzięki niemu można potwierdzić istnienie dokumentu (nie jego treść). Łatwiejsze jest także dotarcie do niego. Wpis do rejestru jest dobrowolny, notariusz dokonuje go na wniosek testatora (osoby, która sporządza testament). Informacja o rejestracji testamentu może zostać ujawniona dopiero, gdy otworzy się spadek. Może ją uzyskać każdy, bez potrzeby wyjaśniania, do czego jest mu ona potrzebna. Wykazania interesu prawnego będzie wymagało dopiero uzyskanie dostępu do treści testamentu (w kancelarii notarialnej).
Po przedstawieniu aktu zgonu testatora obywatel może – za pośrednictwem notariusza – kierować zapytania do Rejestru Testamentów. Podobne rejestry funkcjonują w krajach UE oraz innych państwach. Wymiana informacji między nimi prowadzona jest poprzez Stowarzyszenie Europejskiej Sieci Rejestrów Testamentów (ARERT, fr. Association du Réseau Européen des Registres Testamentaires). By otrzymać informacje z polskiego bądź zagranicznego rejestru aktów ostatniej woli, trzeba zwrócić się do dowolnego notariusza z państwa-członka ARERT.
Sprawdzenie, co działo się ze spadkiem
W niektórych sytuacjach, np. gdy zainteresowany nie utrzymywał przez dłuższy czas kontaktów ze zmarłym, pomocny będzie Rejestr Spadkowy. Rejestr ów składa się z części krajowej (PL) oraz europejskiej (EPS). W części krajowej znajdują się dane o notarialnych aktach poświadczenia dziedziczenia, które sporządzono po 1 marca 2009 r., a także o sądowych stwierdzeniach nabycia spadku, o ile wydano je po 8 września 2016 r.
Część europejska rejestru obejmuje informacje dotyczące wydanych w naszym kraju po 8 września 2016 r. europejskich poświadczeń spadkowych.
Rejestr nie zawiera treści aktów, które potwierdzają dziedziczenie po danej osobie. Udostępniane są jedynie informacje, gdzie można odnaleźć poszukiwane dokumenty (konkretna kancelaria notarialna, sąd rejonowy itd.). Każdy zainteresowany może bez uiszczania opłat otrzymać podstawowe informacje z Rejestru Spadkowego. Trzeba skorzystać z elektronicznego formularza, podając PESEL zmarłego. Gdy nie znamy numeru PESEL, należy podać podstawowe dane pozwalające na identyfikację osoby, po której otworzył się spadek. Warto pamiętać, że nie wszystkie wpisy zawarte w Rejestrze Spadkowym zawierają numer PESEL spadkodawcy.
Dzięki przeszukaniu rejestru zyskamy podstawową orientację, gdy chodzi o działania (lub bierność) pozostałych spadkobierców (np. dzieci z drugiego małżeństwa). Takie informacje nie wystarczą, jednak są dobrym punktem wyjścia.
