Sprawy spadkowe w Warszawie to sprawy ważne dla rodziny zmarłego oraz dla osób powołanych do dziedziczenia. Rozstrzygnięcie sądu co do nabycia spadku i jego działu ma także znaczenie dla zapisobierców oraz wierzycieli spadkodawcy. Nie bez racji prawo spadkowe określa się jako prawo w pewnym sensie bliskie każdemu człowiekowi.
Spis treści:
Co warto wiedzieć?
Szczególny dokument
Nieważność dokumentu
Brak znajomości prawa może zaszkodzić
Niełatwe sprawy związane z dziedziczeniem
Szukanie nowych rozwiązań
Co warto wiedzieć na temat spraw spadkowych z testamentem, np. po rodzicach, prowadzonych w Warszawie?
Sprawy, w których znaczenie ma testament, np. sprawy spadkowe po rodzicach, prowadzone przez moją kancelarię adwokacką w Warszawie to często sprawy dosyć specyficzne. Dzieje się tak z dwóch powodów. Pierwszy to wynikający z unormowań prawa spadkowego szczególny charakter testamentu jako aktu zawierającego rozrządzenia na wypadek śmierci. Drugi zaś to kwestia ważności testamentu, również uregulowana odmiennie niż w przypadku innych czynności prawnych, np. umów gospodarczych.
Prawna specyfika dokumentu
Klientom zwracającym się o pomoc w sporządzeniu testamentu wyjaśniam, że w naszym prawie to właśnie on jest jedynym sposobem rozporządzenia majątkiem na wypadek śmierci. Mówi o tym wyraźnie art. 941 k.c. Nie są dozwolone testamenty wspólne, np. rodzeństwa czy małżonków (art. 942 k.c.). Prawo przyznaje ochronę autonomii woli testatora, gwarantując, iż może on w dowolnej chwili odwołać czy to testament in integro, czy to jego poszczególne części (np. niektóre zapisy zwykłe). Pozwala na to art. 943 k.c. odzwierciedlający rzymską paremię ambulatoria est voluntas defuncti usquae ad vitae supremum exitum („wola zmarłego [tj. testatora] jest zmienna aż do kresu jego życia”, Digesta 34.4.4, Ulpian, ad Sabinum). Testament może sporządzić i odwołać tylko ten, kto w dacie jego sporządzenia ma pełną zdolność do czynności prawnych, a zatem nie jest ani małoletni, ani ubezwłasnowolniony nawet częściowo (art. 943 § 1 k.c.). Ze względu na ściśle osobisty charakter testamentu, nie można go sporządzić albo odwołać przez przedstawiciela, np. pełnomocnika (art. 944 § 2 k.c.).
Kiedy dokument jest nieważny?
Nieważność testamentu – tak jak każdej czynności prawnej – zajdzie, gdy będzie on sprzeczny z prawem lub będzie dokonany w celu jego obejścia (art. 58 k.c.). Nieważność pociągnie za sobą także sporządzenie testamentu w stanie, który wyłącza swobodne lub świadome podjęcie przez testatora decyzji i wyrażenie woli lub pod wpływem groźby. Sankcję nieważności pociąga za sobą także sporządzenie testamentu pod wpływem błędu, który czyni zasadnym przypuszczenie, że jeśli testator nie działałby pod jego wpływem, nie sporządziłby testamentu danej treści (art. 945 § 1 k.c.). Art. 945 k.c. nic nie mówi o pozorności. Dzieje się tak, gdyż oświadczenie ostatniej woli nie ma adresatów, testator nie składa oświadczenia komuś innemu (tak jak przy umowach). Z tego powodu pozorność z art. 83 k.c. jest wykluczona niejako z natury rzeczy. By stwierdzić, czy w konkretnej sprawie można dowieść nieważności testamentu, przeprowadzam analizę dokumentów i innych dowodów, które wskazują np. na zły stan zdrowia spadkodawcy, osłabiający jego siłę woli i sprawność psychiczną, a co za tym idzie powodujący, iż nie mógł on skutecznie przeciwstawić się manipulacjom i sugestiom (por. np. post. SN: z 5 III 2018 r., IV CSK 469/17 oraz z 14 XII 2011 r., I CSK 115/11).
Ignorantia iuris nocet
Przygotowując np. projekt testamentu, wyjaśniam klientom, że jego ważność – wbrew obecnym w społeczeństwie poglądom – nie jest zależna od zaaprobowania przez osoby powołane do spadku. Wskazuję także na różnicę między testamentem a umowami dotyczącymi spadku po osobie żyjącej (zob. art. 1045 i n. k.c.). Należy pamiętać, że w zasadzie umowy takie są w naszym prawie nieważne. Wyjątkiem jest umowa między spadkobiercą ustawowym, a przyszłym spadkodawcą, mocą której spadkobierca zrzeka się dziedziczenia (art. 1048 k.c.). Jako adwokat specjalizujący się w prawie spadkowym posiadam duże doświadczenie i rzetelną wiedzę w sprawach tego typu. Ponadto oferuję pomoc w innego rodzaju sprawach, m.in. z zakresu prawa rodzinnego, prawa cywilnego, prawa karnego czy prawa pracy.
Jaką pomoc w trudnych sprawach spadkowych zapewnia moja kancelaria adwokacka w Warszawie?
Często trudne sprawy spadkowe, w których świadczę pomoc prawną w mojej kancelarii adwokackiej Warszawie, są, podobnie jak np. sprawy rodzinne i gospodarcze, bardzo zróżnicowane. Czy można mówić o charakterystycznych trudnościach w sprawach spadkowych? Często okazuje się, że ustalenie, kto jest spadkobiercą i co składa się na spadek (zob. art. 922 i 926 k.c.) wymaga nie tyle analizy aspektów jurydycznych, lecz uważnego przebadania skomplikowanego stanu faktycznego (np. kilka umów o zrzeczenie się dziedziczenia, niejasny testament holograficzny). Zwracam uwagę na każdą wypowiedź klienta, zwłaszcza, jeśli wskazuje ona np. na istnienie testamentu albo innych niż ci już znani spadkobierców. Czasami w grę wchodzi uznanie któregoś ze spadkobierców za niegodnego dziedziczenia (art. 928-930 k.c.). Analizę prawnych aspektów sprawy łączę z gromadzeniem dowodów, które okażą się potrzebne w postępowaniu przed sądem. Chodzi tu o różnego rodzaju dokumenty i zapiski, a także zeznania potencjalnych świadków i samych zainteresowanych, np. zapisobierców.
Gdy brak wydeptanych ścieżek
Doświadczenie pokoleń sędziów i adwokatów dowodzi, że zdarzają się sprawy szczególnie zawiłe pod względem faktycznym bądź prawnym. Zwie się je czasem hard cases (ang. „trudne sprawy”). Wtedy szczególne znaczenie ma przygotowanie wszechstronnej, odwołującej się, np. do aksjologii i zasad konstytucyjnych, argumentacji, która przekona sąd, zwłaszcza ten, który orzeka ostatecznie (np. sąd apelacyjny bądź Sąd Najwyższy).
Z tego powodu, mając do czynienia z hard case sięgam nie tylko po standardowe komentarze i orzecznictwo, do którego odsyłają. Zwracam także uwagę np. na niepublikowane, a cenne dla praktyki wyroki. Często pochodzą one jeszcze z czasów II Rzeczypospolitej, jednak zachowują w swej istocie aktualność. W sprawach, w których znaczenie ma prawo obce albo dotyczące spadków przepisy UE, korzystam również z orzecznictwa i literatury zagranicznej.
